چون بهشتی به معرفت شهودی و واقعی دست یافت از ان به بعد هر انچه را اراده کند برای خودش و یا در خارج از ذات خودش انشاء مینماید و تمامی انچه را که در بهشت مشاهده میکند منشات نفس خودش است منتهی چون دراین انشائات استقلال وجودی ندارد که به انشا حق قائم است لذا همه ان منشات به خداوند استناد میابد حقیقتا کان قندم نیستان شکرم        هم زمن میروید وهم می خورم همچنان که جهنمی نیز در مقام انشا است یعنی تمامی انچه که در جهنم می باشد همه به اراده خودش انشا شده و هیچ چیز از قبل ساخته شده نیست به بیان دیگر در عوالم مافوق چیزی را که بهشتی و جهنمی بر اساس اعمالشان ساخته اند برایشان تجلی می دهند که اخرت تجلی و ظهور دنیا است پس اخرت نشئه مستقل و جدایی نیست که انسان در انجا چیزهای جداگانه ایی از اعمال خود را ببینند بلکه جهنمی خود جهنم میشود بر همین اساس جناب حضرت علامه فرمودند خدا بهشتی را به بهشت نمی برد بهشتی خود بهشت میشود این شدن را تعبیر به معرفت شهودی و معرفت ذوقی میکنند که بعد از این نشئه هر کسی هر انچه را که شد همان است و چیزی را از بیرون بدان ضمیمه نمی کنند می توان این حقیقت را اینگونه تعبیر کرد که انسان انچه را که در بهشت می نگرد همه به مثال انهایی است که در دنیا انجام داده نه مثل انها زیرا فرق است بین مثل و مثال (مثل به دو چیز گفته میشود که در ذاتشان باهم متباین اند اما مثال دو چیزی را گویند که در حقیقت ماهیت و ذاتشان یک چیز هستند و از همدیگر حکایت می کنند براین اساس گفتیم که انسان انچه را که در بهشت مینگرد همه به مثال انهایی است که در دنیا ساخته نه مثل انها . پس در قیامت نیز یک شخص خود ش را به انحا گوناگون مشاهده میکند گاهی خودش را اتش مشاهده میکند و فریاد میکشد گاهی هم میبیند در حلق خود اب داغ میریزد که بر اساس اصل رصین اتحاد عاقل به معقول و عامل به معمول که هر کسی زرع و زارع و مزرعه و بذر خود است ریزاننده ی ان اب و این که کسی در خواب میبیند چند نفر جمع شده اند و میخواهند او را درون اب بیندازند وو او فریاد میکشد و انها را نفرین میکند ولی وقتی بیدار میشود میبیند نه کسی بوده که او را در اب داغ بیندازد و نه اب داغی در مبان بود معلوم میشود تمام اینها را نفس خودش انشا نموده است و او خیال میکرده که از بیرون است درروایتی ازجناب پیامبر ( ص) امده است  الناس نیام فاذا ماتوا انتبهوا یعنی مردم در خوابند پس زمانی که مردند اگاه میشوند به تعبیر دیگر مردم در طول زندگی خود مانند کسی که خواب میبیند گمان می کنند که انچه برایشان پیش می اید از بیرون انان است در حالی که وقتی از این خواب غفلت بیدار شدند و با مرگ اختیاری یا طبیعی به ادراک حقایق نائل امدند خواهند دید انچه را که در این مدت از بیرون خود می پنداشتند خیالی بیشتر نبود و تاکنون هر چه بود تمامی ان از منشات نفس خودشان بوده است و انچه خود داشت ز بیگانه تمنا میکرد و خواب ظاهری شبانه ما انسانها نمودی است از ان خوابی که ما در طول مدت عمر خود در انیم به تعبیر شیرین جنای مولوی ان سخنهای چو مار و کژدمت          مار و کژدم گردد و گیرد دمت بنابر این قیامت ظهور معرفت شهودی انسان است که میبیند هر هست اوست و دارایی هایش و تا حال نمی دانست که بر روی سفره خودش نشسته است انجاست که میبیند از اولین لحضه زندگی تا اخرین مرحله ان ظاهرا در معرفت فکری قدم میگرفت اما با ظهور قیامت هر چه را که قبلا یافته بود به معرفت شهودی میابد و سفره دلش را میگشاید . فافهمم نبع سایت مشکات ولایت